Social media: Κίνδυνος ή φίλος; Παρέμβαση γονέων στα παιδιά.

Social media: LIKE OR DISLIKE?

Είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών μαθητικής ηλικίας  χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) ορίζονται όλα εκείνα τα δίκτυα μέσω των οποίων οι άνθρωποι έχουν κοινωνική αλληλεπίδραση, δημιουργούν, μοιράζονται ή ανταλλάσσουν πληροφορίες και ιδέες.

Τα πιο δημοφιλή είναι: Facebook, Twitter, Τik Tok, WhatsApp,  Instagram, Skype, Pinterest , YouTube,Snapchat,Viber. Δημιουργούμε ένα λογαριασμό και θέλουμε να μοιραστούμε εμπειρίες, να επικοινωνήσουμε με φίλους, να ενημερωθούμε, να διασκεδάσουμε και να δικτυωθούμε.

Σύμφωνα με τον νόμο 4624/2019 η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκου, κατά την προσφορά υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών απευθείας σε αυτόν, είναι σύννομη, εφόσον ο ανήλικος έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του και παρέχει τη συγκατάθεσή του. Επομένως, ένας ανήλικος πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 ετών για να μπορεί να δημιουργήσει λογαριασμό σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης (social media).

Είναι φανερό λοιπόν ότι τα παιδιά κάνουν χρήση αυτών των μέσων από νεαρή ηλικία και έχουν τους  δικούς τους λογαριασμούς. Εξάλλου, η πλειοψηφία είναι ήδη εξοικειωμένη με τις περισσότερες εφαρμογές μέσω των λογαριασμών των γονιών τους.Η χρήση των social media  από τα παιδιά, μπορεί να μας ανησυχεί, είναι όμως  ένα κομμάτι της καθημερινότητας τους και έχει πολλά  οφέλη:

•   Μέσω αυτών διασκεδάζουν, δημιουργούν και διατηρούν φιλίες, μοιράζονται τα ενδιαφέροντα τους, ανακαλύπτουν την ταυτότητά τους και αναπτύσσουν σχέσεις με την οικογένεια. Επίσης, αναπτύσσουν τον ψηφιακό αλφαβητισμό τους, τη συνεργατική μάθηση και τη δημιουργικότητά τους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να είναι βοηθητικά και στην ψυχική υγεία των παιδιών καθώς ενισχύουν το αίσθημα της σύνδεσης με τους άλλους,  μια παράμετρος που έγινε ιδιαίτερα φανερή κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19. 

Από την άλλη πλευρά, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενέχει  και πολλούς κινδύνους:

Κάποιοι από αυτούς είναι η έκθεση του παιδιού σε ακατάλληλο ή ενοχλητικό περιεχόμενο (βίαια ή σεξουαλικά σχόλια/εικόνες, φωτογραφίες και βίντεο).   Επίσης, η κοινοποίηση των προσωπικών τους πληροφοριών (π.χ. τοποθεσία, αριθμός τηλεφώνου) και η επικοινωνία με αγνώστους. Τα παιδιά είναι εκτεθειμένα στον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο, καθώς και σε υπερβολικά στοχευμένη διαφήμιση και σε παραβιάσεις των δεδομένων τους. Η παρουσία τους σε αυτά τα μέσα παρέχει μια ελευθερία αλλά και μια ανάληψη ευθύνης μαζί.

• Γοητεία ή παγίδα το μοίρασμα; Σίγουρα είναι όμορφο να μοιραζόμαστε τα προβλήματα και τις όμορφες στιγμές μας με άλλους. Δεν γνωρίζουμε όμως τους «φίλους μας», πόσοι άλλοι θα δουν τις αναρτήσεις μας, ούτε βέβαια πως θα τις χρησιμοποιήσουν…
• Μορφή εκφοβισμού (bullying): Δυστυχώς τα social media μπορεί να λειτουργήσουν αρνητικά εξυπηρετώντας τον ηλεκτρονικό εκφοβισμό από το θύτη, οδηγώντας το θύμα σε ακραίες καταστάσεις. Θυμάστε το παιχνίδι της μπλε φάλαινας πριν λίγα χρόνια, υπάρχουν και σήμερα ανάλογα παιχνίδια που μπορούν να απειλήσουν την υγεία μας…
• Αύξηση μιας εθιστικής συμπεριφοράς: Όπως και το ίντερνετ γενικότερα, έτσι και τα social media προκαλούν εθισμό, μέσα από την ανάγκη «να ελέγξω ποιος πόσταρε τι, πόσα likes έχω και πόσο δημοφιλής είμαι.. Αυτό μπορεί να μας οδηγήσει να προβάλλουμε ότι είναι καλό και εντυπωσιακό στη δική μας ζωή, λέγοντας ακόμη και ψέματα γι’ αυτό, και οδηγώντας έτσι σε έναν κύκλο ανθυγιεινής σύγκρισης και ζήλιας στα κοινωνικά δίκτυα.  Αυτή η συνεχής διέγερση και απόσπαση προσοχής δημιουργεί προβλήματα που περιλαμβάνουν κακό ύπνο, μη ικανότητα αντιμετώπισης προβλημάτων και δημιουργούν προβλήματα προσοχής.

Ο ρόλος των γονιών ως προς τη χρήση των social media:   Επειδή όμως τα παιδιά και οι έφηβοι δεν έχουν αναπτύξει πλήρως την προσωπικότητά τους είναι επιτακτική ανάγκη οι μεγάλοι να γνωρίζουν αυτά τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των Social Media ώστε να μπορούν να προλαμβάνουν άσχημες καταστάσεις. Μέσω της συζήτησης μπορούμε να διερευνήσουμε πως θέλει το παιδί να συμπεριφέρεται αλλά και να του συμπεριφέρονται διαδικτυακά και την αντίληψή του σχετικά με τους κινδύνους που υπάρχουν, όπως τις πληροφορίες και φωτογραφίες που κοινοποιεί σε τρίτους αλλά και όσες μπορεί να κοινοποιούν οι φίλοι του και το περιλαμβάνουν. 

Επισημάνετε στο παιδί ότι οφείλει: 

• Να μην ανεβάζει ή να μοιράζεστε ακατάλληλα μηνύματα, εικόνες και βίντεο του εαυτό του ή άλλων.
• Επισημάνετε στο παιδί τους κινδύνους που ενέχει η χρήση τους, η ανταλλαγή περιεχομένου και προσωπικών πληροφοριών, κλπ
• Μάθετε στο παιδί τι πρέπει να κάνει αν κάποιος του ζητήσει προσωπικά στοιχεία ή προσωπική συνάντηση
• Ελέγξτε μαζί τις ρυθμίσεις απορρήτου ώστε να προστατεύσετε την ιδιωτική ζωή του.
• Να είναι προσεκτικό με τις πληροφορίες που μοιράζεται 
• Να λειτουργεί με υπευθυνότητα, αποφεύγοντας να λέει ή να κάνει πράγματα που δεν θα έκανε πρόσωπο με πρόσωπο
• Να αποκλείει ή να αναφέρει άτομα που δεν γνωρίζει ή που δημοσιεύουν προσβλητικά σχόλια ή περιεχόμενο
• Να μην κάνει κλικ σε αναδυόμενα παράθυρα, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε ιστοσελίδες πορνογραφίας ή να ζητούν προσωπικές πληροφορίες
• Να μην δημοσιοποιεί πράγματα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν εναντίον του. Για παράδειγμα, ενημερώνοντας τον κόσμο ότι βρίσκεστε σε διακοπές, γίνεστε στόχος ληστών.

Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι να ορίσετε τις κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση των social media, θέτοντας  γραπτώς κάποιες οδηγίες που θα βοηθήσουν το παιδί να τα χρησιμοποιεί με υπευθυνότητα, σεβασμό και ασφάλεια. Για παράδειγμα, ποιες ώρες της ημέρας και για πόση ώρα κάνει χρήση και αν επιτρέπεται η πρόσβαση μόνο όταν το παιδί είναι στους κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού και όχι στο υπνοδωμάτιο, κλπ.